poniedziałek - piątek 8-16 sobota 10-14

Etnografia Krajny Złotowskiej

Izba krajeńska z XIX/XX wieku z czarną kuchnią

Pomieszczenia parterowe muzeum przeznaczono na ekspozycję etnograficzną. Zgromadzono tu sprzęty spotykane w domach Krajniaków Złotowskich na przełomie XIX i XX wieku: szafę kuchenną pięknie zdobioną motywami kwiatowymi, stół, ławę i zydle wraz z naczyniami kuchennymi, łyżki oraz kamionkowe naczynia, ławę z wysuwanym łóżkiem i ciekawie opracowanym zapleckiem. Na ścianach wiszą typowe dla tego okresu święte obrazy Chrystusa i Maryi w ozdobnych ramach z czarnego drewna o ludowym charakterze. W rogu izby umieszczono łóżeczko dziecięce, a nad nim makatkę z dobrym aniołem stróżem. Wnęka kominkowa gromadzi naczynia i sprzęty, głównie metalowe, używane w tamtym okresie (patelnia, czajniki, gofrownica, forma do opłatków, ręczne miksery, podstawki na trójnogu, młynki, moździerze, maszynki do mielenia mięsa, foremki do ciast, formy, dwojaki, dzbany metalowe i kamionkowe, łyżniki, fajerki itp.). Umieszczono także kącik czystości z fajansową misą, dzbanem i naczyniem na mydło. Wyeksponowano tu różnorodne żelazka (żeliwne, stalowe i mosiężne, z duszą i na węgiel), nosidło do wody, naftowe lampy, termofor, maselnicę, dyscyplinę („pydę” do karcenia dzieci).
Dużą atrakcją w muzeum jest rozbudowany trzon kominowy z pierwszej połowy XVIII wieku wraz z „czarną kuchnią”, wędzarnią (na piętrze), kominkami. „Czarna kuchnia” to pomieszczenie na parterze, wewnątrz trzonu kominowego wraz z otwartym, nieckowatym paleniskiem. Garnek zawieszony jest na łańcuchu i podwieszony na belce u powały. W górnej części pomieszczenia znajdują się zioła i niektóre warzywa (cebula, czosnek). Na pokrytych sadzą ścianach (stąd nazwa – „czarna kuchnia”) podwieszono patelnie, rondle itp. W narożniku obok pieńka z siekierą składowane są szczapy drewna.
Izba gospodarcza ilustruje typowe zajęcia Krajniaków – tkactwo, krawiectwo, hafty, sprzęty do prania. Atrakcję stanowi kompletny zestaw narzędzi do obróbki lnu. Zgromadzono tu żeliwny grzebień, cierlicę i trzepak. Na skrzyniach z motywami kwiatowymi leżą kłębki lnu i szczotki do czesania, a obok przęślica, kołowrotek z kądzielą oraz warsztat tkacki (sprawne krosno z końca XIX wieku). Poza tym obejrzeć można motowidło, wijadło, wijatkę, a także drewnianą pralkę i maglownicę. Ekspozycję wzbogaca spory zbiór bielizny lnianej i płóciennej (sprzed 100 laty) oraz zrekonstruowany strój krajeński.
Ekspozycję etnograficzną uzupełniają drewniane rzeźby twórców lokalnych. Współcześni rzeźbiarze znając z autopsji rodzime zwyczaje i obrzędy tworzą postaci z tym związane, a więc grajków, przebierańców, bądź też całe sceny rodzajowe, ujęcia z życia codziennego, prace w gospodarstwie, związane z obróbką lnu i wełny. W Muzeum Ziemi Złotowskiej prym wiedze zbiór rzeźb Alfonsa Senski. Nieżyjący już artysta czerpał inspiracje z własnego środowiska: „Poza lekcjami w szkole, latem gdy pasłem gęsi czy krowy, z nudów wybierałem glinę ze stawu lepiąc z niej niezdarne krowy, konie, gęsi i ludzi. Najczęściej patrzyłem na krzyż stojący na naszym polu. Figura Chrystusa była taka piękna, że zachęcała mnie do strugania. Wystrugałem Chrystusa, ale tak nieudanego, że wyśmiano mnie za taką maszkarę”.
Artysta na początku lat 50-tych XX w. wyrzeźbił figurę Matki Boskiej – „rodzina była zdumiona rzeźbą, ludzie zaś we wsi zaczęli mówić o moim rzeźbieniu”. Twórczość Alfonsa Senski doczekała się uznania – jego prace znajdują się w zbiorach wielu muzeów. Liczny zbiór jego rzeźb dopełniają prace twórców również związanych z lokalnym środowiskiem – Bronisława Suchego, Henryka Winiarskiego oraz Bogdana Graya.

Skip to content