Historia

Początki gromadzenia zbiorów datuje się na lata 1916-1917 w budynku Starostwa Powiatowego, a zasługę tę przypisuje się ówczesnemu staroście drowi Janssenowi. Niestety, już w 1935 roku większość eksponatów została wywieziona do Piły, gdzie tworzono Grenzland Museum, a po II wojnie światowej ślad po nich zaginął. Jednak odnalazł je po latach wybitny archeolog (złotowianin z urodzenia), prof. Andrzej Kokowski, na terenie Niemiec, i opisał w książce „Moja przygoda z archeologią, czyli najstarsze zabytki Złotowszczyzny”, która niebawem ukaże się drukiem.

Kilka lat po wojnie, w 1956 roku, działają przy Domu Kultury w Złotowie Koła Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego ogłosiło konkurs etnograficzny mający na celu „ocalenie resztek kultury ludności rodzimej dla potomności i dla nauki polskiej”. Plon tego konkursu oraz bezcenne materiały Polskiego Towarzystwa Historycznego O/Złotów, wreszcie pamiątki zebrane przez nauczycieli i uczniów Państwowego Liceum Pedagogicznego w Złotowie – to pierwsze eksponaty muzealne, dające nadzieję na utworzenie muzeum regionalnego. Powołano komitet organizacyjny – na czele którego stanął niezastąpiony Jan Kocik – do współpracy z innymi muzeami i do pozyskiwania sprzymierzeńców (zakłady pracy, pasjonaci historii).

Najpierw na siedzibę muzeum przydzielono lokal zastępczy przy ul. Zamkowej 5. W dwóch pomieszczeniach zorganizowano pierwszą ekspozycję „Wystawa pamiątek historycznych Ziemi Złotowskiej”. Planowano jak najszybciej, gdy tylko szkoła rolnicza wybuduje dla siebie nowy gmach i opuści pałac Działyńskich, przenieść muzeum do pomieszczeń pałacowych. Planu tego nigdy jednak nie zrealizowano, a na potrzeby muzeum regionalnego zaczęto remontować i przebudowywać zabytkowy, XVIII-wieczny dom mieszczański przy ul. Wojska Polskiego 2. Prace konserwatorskie – pod nadzorem Katedry Historii Architektury i Sztuki Politechniki Warszawskiej trwały trzy lata, od 1963 do 1966 roku. W październiku 1966 r. uroczyście udostępniono mieszkańcom Złotowszczyzny nowy obiekt muzealny.

Ze spraw formalnych należy odnotować kilka ważnych dat i faktów: 19 września 1962 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki (z datą wsteczną od 9 maja 1962) zatwierdziło powstanie złotowskiego muzeum. To historyczne wydarzenie poprzedziła uchwala Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, powołująca do życia „muzeum regionalne Ziemi Złotowskiej z siedzibą w Złotowie – w celu krzewienia przywiązania i miłości do ziemi naszych przodków”. Termin wykonania uchwały określono na 31 stycznia 1960 r., czyli na 15. rocznicę powrotu Zlotowa do Macierzy. Począwszy od 1961 roku Wydział Kultury Powiatowej Rady Narodowej, przyznawał na zorganizowanie muzeum stosowne środki finansowe.

W Muzeum Ziemi Złotowskiej znajdują się zbiory archeologiczne, historyczne i etnograficzne związane z miastem i okolicą, akcentujące przede wszystkim polskość Krajny Złotowskiej oraz walkę o język polski i tożsamość kulturową Ziemi Złotowskiej w czasie 173 lat niemieckiego panowania na tych terenach. Z powodu małej powierzchni ekspozycyjnej mniej niż polowa zbiorów jest udostępniona zwiedzającym.

Dziś muzeum nadal dokumentuje historię regionu, ale pełni też funkcję placówki naukowej i wystawienniczej. Tu można obejrzeć dzieła twórców profesjonalnych i nieprofesjonalnych, wystawy okolicznościowe i tematyczne, jak też zaopatrzyć się w literaturę regionalną z bogatej oferty.


Budynek

Architektura

Budynek Muzeum Ziemi Złotowskiej

to unikalny przykład szkieletowego budownictwa mieszczańskiego XVIII w. na Krajnie, który zachował najwięcej elementów pierwotnego ukształtowania i jest doskonałym przykładem ówczesnej zabudowy miasta.

Dom przy ul. Wojska Polskiego 2a (do roku 1933 ul. Szkolnej 2), w świetle dokumentu, istniał już w początku XIX w. Fakt ten dokumentuje plan miasta z 1810 r., a pośrednio wzmianka archiwalna z 1829 r. wymieniająca dom mieszkalny wśród zabudowy posesji. Wcześniejsze zapiski w księgach wieczystych z lat 1792 – 1827 dotyczą wyłącznie właścicieli, nabywających nieruchomość drogą przetargu lub kupna bezpośredniego. W tym czasie parcela przechodzi kilkakrotnie z rąk do rąk, a kolejnymi nabywcami są rzemieślnicy – farbiarze, rekrutujący się z licznego wówczas w Złotowie środowiska sukienników. Począwszy od roku 1833 sytuacja ulega zmianie i dom pozostaje w posiadaniu jednej i tej samej rodziny Waldor. W 1900 roku nieruchomość nabywa Otto Abraham, farbiarz, który w dwadzieścia pięć lat później buduje na pozostałej części działki (w kierunku jeziora Baba) dwupiętrową kamienicę. Spadkobiercy ostatniego właściciela emigrują z Polski w roku 1945, a zachowane obiekty przechodzą na Skarb Państwa.

Zagrożenie obiektu planowaną rozbiórką (poł. lat 60-tych XX w.) usytuowanego przy ulicy Wojska Polskiego 2a –spowodowało interwencję władz konserwatorskich, które zdecydowały jego restytucję i adaptacje na cele muzealne. Projektowane prace rekonstrukcyjne wymagały przeprowadzenia badań architektonicznych, których wykonanie zlecono zespołowi profesora Biegańskiego z Katedry Historii Architektury i Sztuki Politechniki Warszawskiej. Podczas prac renowacyjnych i budowlanych odtworzono wygląd i pierwotny układ pomieszczeń. Całość projektu zakończono po trzech latach w 1966 r. Jedną z ciekawostek budowlanych zabytkowego domu szachulcowego jest szeroki komin nogawicowy obejmujący „czarną kuchnię”. W jego ścianach zachowały się trzy kominki ogrzewające przyległe pomieszczenia i służące równocześnie jako paleniska kuchenne.

Muzeum posiada piwnicę sklepioną kolebkowo - materiałem jest cegła, a w przyziemiu kamienie. Konstrukcja szkieletowa wypełniona jest cegłami i tynkiem od ulicy, glina i brusami od strony ogrodu. Całość przykrywa łamany dach pokryty dachówką. Budynek ma parter ceglany, zaś piętro szachulcowe. Jako surowca na konstrukcję szkieletową muzeum użyto drewna dębowego, sosnowego i modrzewiowego. W zrekonstruowanej kamieniczce mieszczańskiej jest osiem pomieszczeń o łącznej powierzchni wystawowej 231 metrów.

 


Zbiory Muzeum

Muzeum Ziemi Złotowskiej

gromadzi dobra kultury związane ze Złotowszczyzną.

Uzupełnia zbiory przez nowe nabytki, prowadzi ewidencję naukową, przechowuje muzealia, zabezpiecza je i konserwuje. Udostępnia zbiory do celów naukowych i oświatowych. Z powodu małej powierzchni ekspozycyjnej mniej niż połowa zbiorów jest pokazywana zwiedzającym, ograniczono się do wyeksponowania tylko najważniejszych zagadnień. W Muzeum Ziemi Złotowskiej znajdują się zbiory archeologiczne, historyczne i etnograficzne.

 

Biblioteka

Biblioteka

Książki i publikacje

Jednym z podstawowych zadań muzeum jest prowadzenie działalności wydawniczej. Bardzo bogata jest oferta książek o tematyce regionalnej wydawana przez Bibliotekę Muzeum Ziemi Złotowskiej. Pierwsze publikacje o tematyce regionalnej pojawiły się w latach 90. XX wieku. "Złotów na starej fotografii" (Hilda Piszczek) czy "Dawny Złotów i jego mieszkańcy" (Małgorzata Chołodowska) to nakłady dawno wyczerpane. Prawdziwy wysyp tytułów dotyczących Ziemi Złotowskiej pojawił się pod kierownictwem Zofii Korpusik-Jelonkowej, kiedy pracowników muzeum zaczęły wspierać autorytety naukowe (m.in. profesorowie: Jowita Kęcińska-Kaczmarek, Joachim Zdrenka, Andrzej Kokowski) oraz lokalni twórcy i pasjonaci historii (Włodzimierz Pankiewicz, Wojciech Kokowski, Konrad Kaczmarek). 

W muzeum nabyć można publikacje dotyczące Krajny Złotowskiej, wydawane przez Bibliotekę Muzeum Ziemi Złotowskiej a także autorów współpracujących z naszą instytucją. 

 

Kadra

Rada muzeum

Muzeum w Złotowie 2017