Pierwsze informacje o znaleziskach archeologicznych z rejonu Złotowa pojawiają się w XIX. Zabytki archeologiczne jak naczynia gliniane, narzędzia krzemienne i kamienne pochodziły głównie z odkryć przypadkowych, do których dochodziło przy okazji prowadzonych prac polowych i robót budowlanych. Badania archeologiczne w tym okresie miały charakter amatorski, nie posiadający dokumentacji naukowej. Zabytki rozproszone były po wielu muzeach, przede wszystkim trafiały do muzeów w Berlinie i Gdańsku.
Początek XX w. to czas rozbudzenia zainteresowań regionalną przeszłością. Dużą rolę pod tym względem odegrała monografia powiatu złotowskiego „Der Krais Flatow”, wydana przez historyka, Otto Gorke w 1918 r. Jeden rozdział swej pracy autor poświęcił zabytkom archeologicznym. Wydanie to zawiera również katalog z opisami odkryć na różnych stanowiskach archeologicznych regionu złotowskiego. Praca ta wpływała na rozwój zainteresowań pradziejami oraz zachęcała do zbierania zabytków i przekazywania ich do muzeum. Do ochrony dziedzictwa archeologicznego przyczyniła się również ustawa o wykopaliskach, wprowadzona na terenie Niemiec w 1914 r., która zobowiązywała obywateli do natychmiastowego zgłaszania odkrytych zabytków. Stąd wiele znalezionych przypadkowo zabytków archeologicznych przekazywano do Starostwa w Pile.
Pierwsze Muzeum w Złotowie powołano do życia w 1915 r. Do jego powstania w dużej mierze doszło dzięki osobistym staraniom starosty powiatowego Kurda Jansena, który od 1916 r. piastował funkcję kierownika muzeum. Pierwszą wystawę muzealną w Złotowie, na której zabytki archeologiczne stanowiły ważną jej część, zorganizowano na przełomie 1916/1917w budynku starostwa. Na wystawie zaprezentowano między innymi skarb monet, pojedyncze zabytki archeologiczne oraz grób szkieletowy. W pierwszych latach istnienia placówka ta rozwijała się i gromadziła zbiory archeologiczne. Jednakże marginalizacja jego funkcji w gromadzeniu zbiorów z terenu powiatu następuje wraz z utworzeniem w 1928 roku Muzeum Krajowego w Pile. Część zabytków archeologicznych z muzeum złotowskiego mogło zostać przekazanych do tamtejszej placówki. Po 1928 roku brak jest informacji o nabytkach archeologicznych muzeum w Złotowie. Po II wojnie światowej muzeum przestaje istnieć, zbiory archeologiczne zapewne zostały zniszczone podczas działań wojennych w 1945 r.
Druga połowa XX w. zapisała się podjęciem celowych i zorganizowanych badań powierzchniowych oraz badań wykopaliskowych. Ideą badań powierzchniowych było pozyskanie informacji archeologicznych do rozpoznania osadnictwa pradziejowego i wczesnośredniowiecznego na terenie Złotowa i regionu, a także do podejmowania stacjonarnych badań wykopaliskowych i ratowniczych. Powiększający się zbiór zabytków pozyskanych z badań archeologicznych stacjonarnych i ratowniczych przyczynił się do poszerzenia wiedzy na temat najdawniejszych dziejów miasta i regionu na także powiększał zbiory działu archeologicznego w powstałym w 1961 roku muzeum w Złotowie.
Pierwsza ekspozycja muzealna „Pamiątki historyczne Ziemi Złotowskiej” została zaprezentowana w 1961 r., w pomieszczeniach budynku przy Placu Zamkowym. Zaprezentowane tutaj zabytki archeologiczne, pochodziły z badań wykopaliskowych prowadzonych przez profesjonalnych archeologów. Ponieważ dotychczasowe pomieszczenia były zbyt małe na potrzeby muzealne, w 1996 roku zaadoptowano budynek przy ulicy Wojska Polskiego, w którym muzeum mieści się do dziś. Znajdują się tu zbiory archeologiczne, z których część można obejrzeć na wystawie stałej. Obecnie zbiory archeologiczne liczą około 500 zabytków. W ich skład wchodzą zabytki pochodzące z badań wykopaliskowych na różnych stanowiskach archeologicznych obejmujących osady i cmentarzyska jak również zabytki pochodzące z odkryć przypadkowych oraz darów osób prywatnych. Do najcenniejszych należą skarb przedmiotów z brązu z Okonka oraz wyposażenie grobowe pochodzące z cmentarzyska kurhanowego w Grudnej. W zbiorach zabytków muzeum posiada pokaźną kolekcję popielnic, pochodzących zarówno z odkryć przypadkowych jak i badań wykopaliskowych.
Ekspozycja archeologiczna obrazuje kulturę ludów zamieszkujących Złotowszczyznę od początków osadnictwa ludzkiego po średniowiecze i czasy nowożytne. Zabytki na wystawie prezentowane są w ramach poszczególnych okresów pradziejów w układzie chronologicznym.
W pierwszej części wystawy obejrzymy zabytki pochodzące ze środkowej i młodszej epoki kamienia, z mezolitu (VIII – VI tys. p.n.e.) i neolitu (VI – III/II tys. p.n.e.). Tutaj należy zwrócić uwagę na toporek wykonany z poroża jelenia oraz kamienne i krzemienne narzędzia – siekierki i toporki.
Dalej przechodzimy do zabytków z okresu epoki brązu i początków epoki żelaza. Z wczesnej epoki brązu (około 2000/1800 – 1600/1500 p. n. e.) obejrzymy ostrze, grot i sierp krzemienny. Wśród eksponatów ze schyłku epoki brązu, z okresu kultury łużyckiej (XII – VIII w. p.n.e.) prezentowane są między innymi ozdoby, narzędzia, broń oraz przedmioty codziennego użytku wykonane z brązu. Jednakże uwagę zwraca przede wszystkim znalezisko gromadne tzw. skarb brązowy, odnaleziony w 2015 r. na terenie Nadleśnictwa Okonek. W skład skarbu wchodzi 12 dobrze zachowanych przedmiotów z brązu stanowiących (zbiór ozdób ciała i aplikacje uprzęży końskiej): wyjątkowa zapinka z soczewkowatym kabłąkiem wraz z ruchomą szpilą, zapinka płytowa o gładkich tarczkach, 5 tarczek brązowych, 3 zapinki płytkowe, 2 ozdobne przedmioty z drutu w formie podwójnej tarczki spiralnej z wysuniętą pętlą. Skarb datowany jest na późną epokę brązu (IV-V okres EB). Tę część ekspozycji uzupełnia rekonstrukcja grobu skrzynkowego kultury pomorskiej (VI-III w. p.n.e.). Obok grobu skrzynkowego prezentowany jest pochówek kultury grobów podkoszowych, gdzie popielnica z przepalonymi kośćmi zmarłego nakrywana była dużym naczyniem, tzw. kloszem. W ostatniej części wystawy poświęconej pradziejom obejrzymy zabytki z okresu wpływów rzymskich (około I-IV w.n.e.). Obok zabytków, jak kabłąki zapinek brązowych czy moneta Hadriana, dokumentująca kontakty mieszkańców naszego regionu z terenami cesarstwa rzymskiego wyróżnia się wyposażenie grobowe pochodzące z cmentarzyska kurhanowego w Grudnej, gm. Złotów. Na wystawie umieszczono odkryte w kurhanie zabytki, wśród których wyjątkowe jest importowane brązowe naczynie ze stemplem wykonawcy P.CIPIPOLIBI(F?). Naczynie wykonano pod koniec I w. n. e. w pobliżu Capui (Italia). Ostatnia część ekspozycji poświęcona jest średniowieczu i czasom nowożytnym (VII – XVII w.). Zobaczymy tu charakterystyczne dla tych okresów naczynia gliniane, broń, narzędzia, kafle oraz przedmioty codziennego użytku. Prezentowane zabytki pochodzą głównie z badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie półwyspu zamkowego w Złotowie.
Na sali ekspozycyjnej uwagę zwracają żarna, w tym żarno rotacyjne oraz naczynia gliniane z różnych okresów chronologicznych umieszczone na półce oraz w niszach przy schodach, prowadzących do ekspozycji archeologicznej.