Jarmarki w XVII w. Złotowie
Każde miasto zaczyna się historycznie od miejsca targowego. Tak było z tej przyczyny, że ludzie w tym miejscu spotykali się, by wymienić towar. Powstawały osady, miejsca zakładania kościoła, a potem, gdy wieś była zbyt duża, nadawano jej prawa miejskie. Prawo miejskie jako przywilej przyznawało mieszkańcom nowe uprawnienia, których we wsi czynszowej czy folwarcznej nigdy nie osiągali. Stawali się nowym stanem społecznym o znacznym stopniu wolności wobec szlachty.
Targi zwyczajowe odbywały się raz lub dwa razy w tygodniu. Początkowo jeszcze przy małym udziale pieniądza. Wyroby rzemieślnicze wymieniano za ziemiopłody.
Inny charakter miały wielkie targi doroczne z udziałem kupców i rzemieślników odległych miast i wielkim napływem ludności wiejskiej z okolicy. Na targach-jarmarkach można było zobaczyć i różnych ludzi i nowe wyroby, których w okolicy nikt nie wytwarzał.
Każde miasto, by ożywić handel i otrzymać dodatkowe opłaty celne za przejazd przez most lub bramę a ponadto za miejsce zajmowane przez kramarzy starało się organizować kilka wielkich targów. Np. w XVII i XVIII wieku w Złotowie odbywało się 5 jarmarków, a od 1732 r. 8 jarmarków, na podstawie przywileju króla Augusta II Sasa. Na początku XIX w. odbywały się jarmarki na Trzech Króli. W poniedziałek albo czwartek do Judica.
Na Zielone Świątki w trzecie święto, na św. Wawrzyńca 10 VIII, na św. Krzyża 14 IX, na Wszystkich Świętych 1 XI, na św. Mikołaja 6 XII. Podczas tych jarmarków kramnych handlowano również końmi, bydłem i nierogacizną. Na Trzech króli i św. Mikołaja odbywał się tylko jarmark kramny
z powodu mrozów i złych dróg. Niektórzy handlarze wędrowali z jednego jarmarku na drugi.
W roku 1780 zanotowano w jednym z meldunków, że jarmarki wykazują coraz mniejsze zainteresowanie, mimo to miasta domagały się przywilejów na częstsze jarmarki, nawet do 10 rocznie. Konkurencja rosła i z tej przyczyny wybuchały między rzemieślnikami i kupcami z różnych miasteczek kłótnie, a nawet bójki. W 1786 roku wybuchł tumult na rynku o dobre miejsce pod straganem, między szewcami ze Złotowa, Debrzna, Jastrowia i Krajenki. Kłótnie o lepsze miejsce na rynku zmusiły miasto do opracowania planu rozmieszczenia straganów. Za postojowe na jarmarkach miasto kasowało 6 fenigów. Od 1806 roku podniesiono opłatę do 9 fenigów.
Od 1837 roku sprzedawano miejsca na rynku, tym co płacili najwięcej. Od tego roku targi odbywały się na Placu przy bożnicy (Plac Paderewskiego), przedtem na głównym rynku. W Krajence odbywało się 7 jarmarków. Dopiero w XX wieku 4 jarmarki (raz na kwartał). W Lędyczku odbywały się w dwóch miejscach w mieście i na przedmieściu. Oba równocześnie, zawsze w poniedziałki po Judica, po św. Janie 25 VI, po św. Michale 29 IX, po św. Marcinie 11 XI, po św. Tomaszu 21 XII.
W Więcborku odbywało się 6 jarmarków dnia św. Józefa 19 III, św. Jerzego 23 IV, św. Jana 24 VI, św. Mateusza 21 IX, św. Katarzyny 25 XI. Od 1847 roku odbywały się tylko 4 jarmarki.
W Sępólnie organizowano 8 jarmarków w XVIII i na początku XIX wieku. Potem zredukowano do 4 z powodu mniejszych obrotów. Kolejne jarmarki odbywały się po święcie Matki Boskiej Gromnicznej 2 II, w poniedziałek po Judica, we wtorek po Zielonych Świątkach 15 VII, w dzień Wniebowzięcia NMP 15 VIII, w dzień św. Marcina 11 XI, w dzień św. Mikołaja 6 XII.
W Kamieniu był początkowo przywilej tylko na 2 jarmarki w 1520 roku od Zygmunta I. Jarmarki te wyznaczono na dzień św. Antoniego i na św. Egidiusza. Każdy jarmark trwał przez 3 dni. Na początku XIX w. odbywało się 7 jarmarków i w połowie tego wieku organizowano już tylko 4 jarmarki. Za miejsce na stragan albo stół o powyżej 12 stóp handlarze płacili po 2 talary.
Od 2018 Muzeum Ziemi Złotowskiej proponuje wydarzenie artystyczne w przestrzeni placu Paderewskiego. W każdą ostatnią niedzielę miesiąca, od maja do września w godzinach 13-16 odbywa się tam Aktywny Ryneczek. Targowisko sztuki.
